سخن چهارم: تاریخچه شکل گیری صهیونیزم

آقای دکتر سید حامد موسوی دانش آموخته رشته علوم سیاسی دانشگاه کارلتون کانادا و متخصص در حوزه پژوهشی سیاست خارجی اسرائیل و ایالات متحده می باشند. ایشان اخیرا از رساله دکترای خود با موضوع رابطه میان ایدئولوژی و سیاست خارجی اسرائیل در فرآیند صلح دفاع کرده اند.

چکیده

جریان صهیونیزم اگرچه در اواخر قرن نوزدهم میلادی شکل گرفت اما برای سالیان متمادی دچار شکست های پی در پی گردید. از جمله کاهش و شکست موج های مهاجرت یهودیان کشورهای اروپایی به سرزمین فلسطین؛ افزایش مخالفت فلسطینی ها با جریان صهیونیزم؛ مقابله یهودیان مذهبی با جریان صهیونیزم؛ اختلافات شدید داخلی و در نهایت سیاست های دوگانه دولت انگلستان همگی باعث شکست و افول جریان صهیونیزم در دو دهه اول قرن بیستم گردید. این سخنرانی به نحوه چیرگی جریان صهیونیزم بر این مشکلات و نحوه شکل گیری تدریجی دولت-ملت اسرایل در دهه ۳۰ و ۴۰ میلادی و در نهایت پیروزی در جنگ سال ۱۹۴۷-۱۹۴۹ می پردازد.

خلاصه — تاریخچه صهیونیزم

۲۹ می ۲۰۱۵

در این جلسه سیر تحول فکری و اجتماعی ـ سیاسی صهیونیزم از ابتدای شکل گیری آن توسط تئودور هرتزل در سال ۱۸۹۶ (با انتشار کتاب Der Judenstaat ) تا سال ۱۹۴۸ (تشکیل دولت اسرائیل) مورد بررسی قرار گرفت. دکتر موسوی با اشاره به بافت اجتماعی و تحولات سیاسی اواخر قرن نوزدهم و نیمه اول قرن بیستم بیان داشت چگونه جریان صهیونیزم سیاسی از حرکتی بسیار کوچک و کم بنیه در میان یهودیان اروپا در نهایت تبدیل به اصلی ترین موج تحول خواهی و ملی گرایی یهودیان بعد از جنگ جهانی دوم شد. مخالفت های ابتدایی دو گروه یهودیان مذهبی و اصلاح طلب (reformist) با ایده تشکیل دولتی مستقل یهودی موجب شد این ایده در اوایل قرن بیستم بیشتر به آرزویی دست نایافتی بماند. اما اصرار و پشت کار رهبران صهیونیزم (از جمله تئودور هرتزل و زو جابوتینسکی) در کنگره صهیونیزم (Zionist Congress) و همچنین تحولات جهانی (از جمله وقوع دو جنگ جهانی، فروپاشی امپراطوری عثمانی، رشد تفکرات ملی گرایانه، سرکوب یهودیان در روسیه و واقعه هولوکاست) دست به دست یکدیگر داد تا در نهایت جریان صهیونیزم بتواند در دهه ۴۰ قرن بیستم با پیشی گرفتن از سایر جریانات مذهبی یا فرهنگی در میان یهودیان خود را به عنوان تنها منجی جامعه یهود به جهان بقبولاند.

در این ارائه آقای دکتر موسوی ضمن برشمردن گرایش هامختلف داخل جریان صهیونیزم به تحلیل حوادث فوق الذکر و دلایل قوت گرفتن صهیونیزم سیاسی در میان یهودیان و در نهایت توفیق آنها در تشکیل دولتی یهودی در خاک فلسطین پرداخت. وی تبلیغات رسانه ای در مورد نحوه تشکیل و دلایل موفقیت دولت اسرائیل در جنگ استقلال ۱۹۴۸ را با ارجاع به اسناد و مدارک اخیرا منتشر شده به چالش کشید. همچنین نحوه تقسیم سرزمین فلسطین به دو بخش (فلسطینی و اسرائیل) در سازمان ملل، نحوه تعامل صهیونیست های ساکن فلسطین با مردم بومی آن منطقه و تفاوت دیدگاه های داخل جریان صهیونیزم در مورد نحوه مواجهه با فلسطینی ها مورد بحث و بررسی قرار گرفت. تاثیر سیاست های دولت انگلیس در این میان به صورت خلاصه تحلیل شد. همچنین از خود گذشتگی و فداکاری صهیونیست های نسل اول در کنار رفتارهای خشونت آمیز ایشان با بومیان فلسطین به عنوان دو عامل اصلی موفقیت جریان صهیونیزم در تشکیل دولت اسرائیل برشمرده شد.

نخستین جنگ دولت تازه تاسیس اسرائیل با کشورهای عرب همسایه (جنگ معروف به "نبرد استقلال" یا جنگ 1948) نیز مورد بررسی قرار گرفت و بر اساس اسناد منتشر شده روایت مشهور متداول به چالش کشیده شد. سال ها در فضای رسانه ای اینگونه القا شده است که دولت ضعیف و کم بنیه اسرائیل توانست با شجاعت و فداکاری سربازان خود در مقابل تمامی کشورهای عرب همسایه به تنهایی بایستد و ایشان را شکست دهد. دکتر موسوی با استناد به اسناد منتشر شده این روایت را اغراق آمیز و محصول تبلیغات برشمرد و بیان داشت که اولا ارتش اسرائیل از جهت لجستیکی برتر از مجموع تمامی کشورهای عرب خود بوده است و ثانیا اسنادی دال بر خیانت سران کشور اردن و توافق آنها با اسرائیل پیش از شروع جنگ نشان می دهند بیشتر از شجاعت و لیاقت ارتش اسرائیل، نبود اراده سیاسی و توان نظامی و فقدان اتجاد باعث شکست اعراب در این جنگ شد.

جلسه دوم

۱۲ ژوئن ۲۰۱۵

بحث در مورد تاریخچه صهیونیزم در جلسه دوم پیگیری شد. در جلسه دوم به تکثر و اختلافات داخلی میان سیاستمداران اسرائیل، تفاوت میان احزاب و گروه های داخل این کشور و همچنین تبار شناسی احزاب سیاسی اسرائیل از سال ۱۹۴۸ تا امروز پرداخته شد.

نتایج ارزیابی حضار و فایل ارائه این برنامه را در ذیل مشاهده نمایید:

جلسه اول

Sokhan 1 Hamed